Oft eru góð ráð einföld

Nóbelsverðlaunahafinn Joseph Stieglitz bættist nýlega í hóp þeirra efasemdarmanna sem telja að meðöl Seðlabanka Íslands við verðbólgu séu hættulegri heilsu hagkerfisins heldur en verðbólgan sjálf. 

Einn galli á sjúkdómssamanburðinum er hinsvegar að samlíking hagfræðinnar við alvöru raunvísindi er vitaskuld fjarrri lagi.  Nær væri að bera saman hagfræði við félagsfræði eða sálfræði.  Slíkar félagsgreinar byggja á tilgátum um atferli fólks sem síðan er pakkað inn í e.k. líkön sem útskýra af hverju hlutirnir sem spáð var fyrir um í gær muni gerast á morgun úr því þeir gerðust ekki í dag.

Starfsmenn seðlabankans eru miklir “prinsip”menn og vitna gjarnan í hagfræðilíkön og svokallaðar “viðurkenndar hagfræðikenningar” sem þeir einblína á þegar að vaxtaákvörðunum kemur.  Aldrei er efast um að líkönin og/eða ályktanir geti gefið rangar nðurstöður þar sem forsendur eru oft huglægar.  Eitt dæmi um slíkt er að líkönin gera engan greinarmun á lántöku í innlendri og erlendri mynt eða að gengi þurfi að lokum að leiðréttast miðað við uppsafnaðann vaxtamun (FX interest rate parity).  Seðlabankinn útskýrir alla gagnrýni með þeim hætti að þar séu á ferð ósannaðar hagfræðikenningar og villutrú.  Engu að síður er það nú svo að kenningar þær sem bankinn styðst við hafa aldrei verið sannaðar í littlu opnu hagkerfi við frjálst flæði fjármagns.  Þannig hafa prinsipin/líkönin fríað starfsmenn Seðlabankans frá því að vega og meta aðstæður.

Oft mætti ætla að starfsmenn Seðlabankans aki til vinnu sinnar horfandi í baksýnisspegilinn.  Allar ákvarðanir í peningamálastjórnun eiga hinsvegar að vera framsýnar, þ.e. taka mið af því sem í vændum er en ekki horfa til þess sem liðið er.  Þannig hefði Seðlabankinn að sjálfsögðu átt að horfa til þeirrar verðbólgu sem í vændum var þegar gengið styrktist úr hófi umfram forsendur.  Með sama hætti ætti bankinn að horfa til þess efnahagshruns sem framundan er og taka tillit til þess að nýverið hafa fyrirtæki umvörpum neyðst til að skipta yfir í innlend lán í stað erlendra.  Bankanum er  fullkunnugt um þessa staðreynd og veit vel hvað hún mun þýða þar sem stór hluti íslenskra fyrirtækja getur nú talið niður lífdaga sína.

Verðbólga í heiminum er knúinn áfram af hrávöruhækkunum. Öllum má ljóst vera að Seðlabanka Íslands mun aldrei takast að ná niður hrávöruverði í heiminum. Sennilega bara enn ein ósönnuð fullyrðing að mati Seðlabankans en spurningin er hvort sú staðreynd að Nóbelsverðlaunahafi í hagfræði útskýri slíkt í stuttu máli dugi til að Seðlabankinn geti vegið og metið aðstæður ?

Athugasemdir

[gfs (IP-tala skráð) 12.5.2008 kl. 21:57]

Verðbólga var 6,7 % minnir mig áður en til gengisfellingar krónunar kom, þannig að ekki er verðbólgan í dag einungis vegna gengisfellingu krónunar.

Þar sem verðbólgan hér á landi er líka vegna aukins peningaflæðis í kerfinu, væri því ekki skynsamlegra að berjast við hana með aukinni bindiskyldu heldur en endalausa hækkun stýrivaxta vegna áhrifa verðtryggingarinnar.....? 

[Arnar Sigurðsson, 12.5.2008 kl. 22:29]

Bindisskylda þarf að vera með svipuðu sniði og erlendis til að tryggja samkeppnisstöðu banka.  Baráttan við verðbólguna tapaðist með gríðarlegum fjáraustri úr ríkissjóði á þensluskeiðinu.  Á þeim tíma voru erlendar skuldir greiddar niður (sem líklega hefði ekki verið gert ef vinstri stjórn hefði verið við völd) en afganginum átti að verja í að byggja upp gjaldeyrisforða sem hinsvegar var ekki gert.   Ofan í útgjaldasukk ríkissjóðs eru hér á landi reknir tveir ríkisbankar, Íbúðalánasjóður og Byggðastofnun sem hvor um sig auka á þenslu á sama tíma og Seðlabanki reynir að slá á þenslu.

[gfs (IP-tala skráð) 12.5.2008 kl. 23:18]

Ég skil....

Seðlabankin er í stíði við Alþingi.....

Varðandi íbúðalánasjóð, að þótt hann sé ríkisbanki finnst þér ekki að tilvera hans sé réttlætanleg?

Bankarnir eru oft tregir til að lána í dreyfbýlið... á stöðum þar sem íbúðalánasjóður lánar.

Ég hef líka litið á íbúðalánasjóð sem samfélagslega stofnun (þar eru rýmri reglur ef fólk lendir í vandræðum)

Þrátt fyrir tilveru íbúðalánasjóðs að þá eru þessa dagana kaupsamningar í algjöru lágmarki (þar kemur reyndar fleira inn einsog væntingar fólks með fasteignaverð sbr spá seðlabankans)

Og gleymum ekki að það voru líka bankarnir sem ýttu undir verðbólgu þegar þeir komu á markað með ódýrum lánum (húsnæðisverð rauk upp. Þeir komu reyndar inn á markaðinn á sama tíma þannig að þessi sprenging sem varð til með tilkomu þeirra á markaðinn ætti að jafnast út á lengri tíma)

Eina ríkisbáknið sem ég er hliðhollur er íbúðalánsjóður (fyrir utan mennta og heilbrigðiskerfi)

[gfs (IP-tala skráð) 12.5.2008 kl. 23:19]

Ég skil....

Seðlabankin er í stíði við Alþingi..... 

Varðandi íbúðalánasjóð, að þótt hann sé ríkisbanki finnst þér ekki að tilvera hans sé réttlætanleg?

Bankarnir eru oft tregir til að lána í dreyfbýlið... á stöðum þar sem íbúðalánasjóður lánar.  

Ég hef líka litið á íbúðalánasjóð sem samfélagslega stofnun  (þar eru rýmri reglur ef fólk lendir í vandræðum) 

Þrátt fyrir tilveru íbúðalánasjóðs að þá eru þessa dagana kaupsamningar í algjöru lágmarki (þar kemur reyndar fleira inn einsog væntingar fólks með fasteignaverð sbr spá seðlabankans) 

Og gleymum ekki að það voru líka bankarnir sem ýttu undir verðbólgu þegar þeir komu á markað með ódýrum lánum (húsnæðisverð rauk upp. Þeir komu reyndar inn á markaðinn á sama tíma þannig að þessi sprenging sem varð til með tilkomu þeirra á markaðinn ætti að jafnast út á lengri tíma)

Eina ríkisbáknið sem ég er hliðhollur er íbúðalánsjóður (fyrir utan mennta og heilbrigðiskerfi)

[Arnar Sigurðsson, 13.5.2008 kl. 10:02]

Því miður hefur Íbúðalánsjóði tekist ansi vel upp í að afvegaleiða fólk.  Ég skora á þig að lesa fyrri pistil minn um Íbúðalánasjóð http://arnarsigurdsson.blog.is/blog/arnarsigurdsson/entry/505647/

Staðreyndin er að ef það er sameiginlegur vilji okkar allra að gefa okkur öllum sameiginlega ábyrgð vegna íbúðarkaupa óháð búsetu (n.k. almannatryggingakerfi) þá er slíkt sjálfstæð ákvörðun og gerir ekki kröfu um rekstur á bákni sem kostar skattgreiðendur 900 milljónir á ári að reka.  Ef gefin væri ríkisábyrgð á lán á húsi uppi á miðjum Vatnajökli myndi hvaða banki sem er lána til kaupanna.

Með sömu rökum og ríkisforsjárhyggjufólk notar til að mæra Íbúðalánasjóð ætti allt eins að setja upp "Matvöruverslun Ríkisins" til þess að tryggja sama vöruval og sama verð um land allt.  Sama mætti svo segja um bílasölu, fjarskiptaþjónustu osfrv.